Ο κανονισμός (ΕΕ) 2020/1149 της 3ης Αυγούστου 2020 τροποποιεί το Παράρτημα XVII του κανονισμού REACH για τον περιορισμό των διισοκυανικών ενώσεων στην αγορά της ΕΕ. Οι διισοκυανικές ενώσεις έχουν λάβει εναρμονισμένη ταξινόμηση ως ευαισθητοποιητικές του δέρματος και του αναπνευστικού συστήματος. Οι διισοκυανικές ενώσεις βρίσκονται κατά κόρον σε προϊόντα πολυουρεθάνης. Στη βιομηχανία χρωμάτων και δομικών υλικών τα κύρια προϊόντα που επηρεάζονται από την τροποποίηση είναι τα πολυουρεθανικά στεγανωτικά, τα χρώματα και βερνίκια δυο συστατικών και οι αφροί πολυουρεθάνης.
Ο περιορισμός αφορά τη χρήση προϊόντων με συγκέντρωση διισοκυανικών ενώσεων (ελεύθερα μονομερή) μεγαλύτερη του 0,1% κατά βάρος. Από τις 24 Αυγούστου 2023 οι βιομηχανικοί και επαγγελματίες χρήστες θα πρέπει να ολοκληρώσουν με επιτυχία μια κατάρτιση που αφορά τον ασφαλή χειρισμό των προϊόντων αυτών.
Δεδομένου ότι ο περιορισμός αποσκοπεί στην υγεία και ασφάλεια των τελικών χρηστών, οι εταιρείες χρωμάτων και δομικών υλικών έχουν επενδύσει σε ανθρώπινο δυναμικό, αναβάθμιση του παραγωγικού τους εξοπλισμού και χρήση καινοτόμων πρώτων υλών με σκοπό τη μείωση της συγκέντρωσης των διισοκυανικών ενώσεων σε ποσοστό κάτω από 0,1% κατά βάρος στα προϊόντα. Σε αυτή την περίπτωση δεν απαιτείται καμία ενέργεια σχετικά με την κατάρτιση των χρηστών. Εντούτοις, υπάρχουν κατηγορίες προϊόντων που είναι τεχνικά αδύνατος ο περιορισμός των ελεύθερων διισοκυανικών ενώσεων σε τόσο χαμηλά επίπεδα.
Όπως είναι εύκολα κατανοητό, με το νέο κανονισμό δημιουργούνται και νέες υποχρεώσεις που αφορούν αρκετά μέλη της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Υποχρεώσεις προμηθευτών:
Προμηθευτές θεωρούνται οι εταιρείες που παράγουν το προϊόν αλλά και αυτοί που το τοποθετούν στην αγορά (π.χ. εισαγωγείς). Οι προμηθευτές επιτρέπεται να διαθέσουν τα προϊόντα που περιέχουν διισοκυανικές ενώσεις σε συγκέντρωση μεγαλύτερη του 0,1% κατά βάρος, μόνο εάν διασφαλιστούν ότι:
α) οι βιομηχανικοί και επαγγελματίες χρήστες έχουν λάβει τις απαραίτητες πληροφορίες για την κατάρτιση που αφορά την ασφαλή χρήση των προϊόντων αυτών.
β) στην ετικέτα του προϊόντος πρέπει να αναφέρεται ευκρινώς η φράση «Μετά τις 24 Αυγούστου 2023, απαιτείται επαρκής κατάρτιση πριν από κάθε βιομηχανική ή επαγγελματική χρήση». Η επίσημη απόδοση στην Αγγλική γλωσσά είναι «As from 24 August 2023 adequate training is required before industrial or professional use».
γ) έχει γίνει αναθεώρηση του ΔΔΑ (Δελτίο Δεδομένων Ασφαλείας) του προϊόντος ενημερώνοντας ότι περιέχει ποσοστό διισοκυανικών ενώσεων μεγαλύτερο του 0,1% κατά βάρος (παράγραφος 2.2).
δ) έχει καταρτιστεί επιτυχώς το προσωπικό που έρχεται σε επαφή με τα προϊόντα αυτά (εργάτες παραγωγής, εργαζόμενοι στον ποιοτικό έλεγχο, κοκ).
Υποχρεώσεις βιομηχανικών και επαγγελματιών χρηστών:
Μετά τις 24 Αυγούστου 2023 θα επιτρέπεται η χρήση προϊόντων με συγκέντρωση διισοκυανικών ενώσεων μεγαλύτερη του 0,1% κατά βάρος, μόνο εάν οι εργοδότες ή οι αυτοαπασχολούμενοι εξασφαλίζουν ότι οι βιομηχανικοί ή οι επαγγελματίες χρήστες έχουν παρακολουθήσει επιτυχώς κατάρτιση σχετικά με την ασφαλή χρήση των διισοκυανικών ενώσεων πριν από τη χρήση. Οι μη επαγγελματίες χρήστες (DIY , ευρύ κοινό) δεν εμπίπτουν στον κανονισμό επειδή η έκθεσή τους στα προϊόντα αυτά είναι περιστασιακή.
Από τα παραπάνω είναι ξεκάθαρο ότι η ευθύνη για τη διασφάλιση της κατάρτισης των εργαζομένων βαρύνει τους εκάστοτε εργοδότες και όχι τους προμηθευτές των προϊόντων. Επίσης, επιτυχής κατάρτιση θεωρείται η αποδεδειγμένη επιτυχία σε εξετάσεις που οδηγούν σε λήψη πιστοποιητικού. Το πιστοποιητικό θα πρέπει να προσκομίζεται στης αρμόδιες αρχές κατόπιν αιτήματος και να ανανεώνεται κάθε πέντε χρόνια.
Όσον αφορά την κατάρτιση, ο ΣΕΧΒ και ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Χρωμάτων Βερνικιών & Επιχρισμάτων προτείνουν τη χρήση της εκπαιδευτικής πλατφόρμας των φορέων ISOPA/ALIPA (https://www.safeusediisocyanates.eu/) που προσφέρει ασύγχρονη εξ ’αποστάσεως εκπαίδευση (self e-learning) και είναι διαθέσιμη σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ. Ο νέος κανονισμός καθορίζει τρία διαφορετικά επίπεδα κατάρτισης και το κόστος της εκπαίδευσης ξεκινάει από τα 5 ευρώ συμπεριλαμβανόμενης της εξέτασης πιστοποίησης.
[1] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX:32020R1149
[2] https://haci.gr/o-periorismos-toy-kanonismoy-reach-gia-ta-d/
Αρχική δημοσίεση στο τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου 2023 του περιοδικού Construction.
