«Δύο βήματα μπρος, ένα βήμα πίσω» χορεύοντας τανγκό με την ελληνική τεχνική νομοθεσία

Θα ξεκινήσω με κάποια λίγο βαρετά, ιστορικά όμως στοιχεία για τις Τεχνικές Προδιαγραφές,[1] όποιος θέλε μπορεί να μεταφερθεί αυτομάτως στο σήμερα διαβάζοντας κατευθείαν την επόμενη ενότητα.

Η ύπαρξη πλήρους κάλυψης και εκσυγχρονισμένων Προτύπων Τεχνικών Προδιαγραφών για όλους τους τομείς των Δημοσίων Έργων (ΔΕ) απαιτούσε πάγια απαίτηση όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Η πρώτη θεσμική προσπάθεια έγινε το 2002 με την ΔΟ/Ο/98/Φ.1 51 0/21-10-2002 (ΦΕΚ Β 1363)[2] ΚΥΑ των Υπουργών ΥΠΕΧΩΔΕ και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, συγκροτώντας δύο Ομάδες Διοίκησης Έργου (Ο.Δ.Ε). Η 2^η Ο.Δ.Ε. ήταν υπεύθυνη για το συντονισμό και διοίκηση της υλοποίησης της ενότητας «Τεχνικές Προδιαγραφές και Συστήματα Προσδιορισμού Κόστους» και λειτούργησε από τα τέλη του 2002 μέχρι τις αρχές του 2006. Σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Οικονομίας Κατασκευών (Ι.Ο.Κ.) παραδόθηκαν από το 2005 έως το 2006, 440 ΠΕΤΕΠ (Προσωρινές Εθνικές Τεχνικές Προδιαγραφές). Χρησιμοποιήθηκε ο όρος προσωρινές καθώς τα αυτές οι προδιαγραφές απαιτούσαν διαβούλευση με τους υπόλοιπους φορείς  μέχρι την θεσμοθέτηση. Στην συνέχεια οι προσωρινές θα γίνονταν πρότυπες. Οι πρώτες αυτές ΠΕΤΕΠ οι οποίες είχαν την κωδικοποίηση ΧΧ-ΧΧ-ΧΧ-ΧΧ αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων έργων www.ggde.gr  προς περαιτέρω διαβούλευση -σχολιασμό με το υδατογράφημα «προσχέδιο». Το χρονικό διάστημα 2006-2010, επεξεργάστηκαν ακόμα 220 τίτλοι ΠΕΤΕΠ.

Παρά το γεγονός ότι το έργο σύνταξης και δημοσίευσης των πρώτων 440 ΠΕΤΕΠ είχε ήδη ολοκληρωθεί από το 2006, δεν τέθηκαν ποτέ σε εφαρμογή. Ενώ μεγάλο χρονικό διάστημα αναλώθηκε σε συζητήσεις πως θα τεθούν σε εφαρμογή, με Υπουργική Απόφαση ή μέσω του ΕΛΟΤ. Τελικά το 2009 αποφασίστηκε οι ΠΕΤΕΠ να θεσμοθετηθούν μέσω των διαδικασιών του ΕΛΟΤ.

Ο ΕΛΟΤ, με σύμβαση που υπέγραψε με το ΥΠΕΧΩΔΕ ανέλαβε τον Αύγουστο του 2009 την μετεξέλιξη των ΠΕΤΕΠ σε ΕΤΕΠ (Ελληνικές Τεχνικές Προδιαγραφές), δηλαδή την μορφοποίηση των κειμένων σύμφωνα με την παραγραφοποίηση των Ευρωπαϊκών Προτύπων (οδηγίες σύνταξης Ευρωπαϊκών Προτύπων της CEN) και την επικαιροποίηση των αναφορών στα ισχύοντα μέχρι τότε Ευρωπαϊκά Πρότυπα. Οι ΕΤΕΠ θα διατηρούσαν την κωδικοποίηση των ΠΕΤΕΠ, με την προσθήκη του προθέματος ΕΛΟΤ ΤΠ 1501 -στον αρχικό κωδικό ΧΧ.ΧΧ.ΧΧ.ΧΧ

Η διαδικασία κοινοποίησης των ΕΤΕΠ στην ΕΕ μέσω του ΕΛΟΤ ολοκληρώθηκε και η σύμφωνη γνώμη της ΕΕ δόθηκε το Μάιο του 2010. Τελικώς εγκρίθηκαν με απόφαση του Αναπλ. Υπουργού Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων 440 τίτλοι ΕΤΕΠ και δημοσιεύθηκαν στο ΦΕΚ 2221 Β / 30-07-2012.[3]

Τα έτη 2014 και 2016 αναστέλλεται η υποχρεωτική εφαρμογή 67 ΕΤΕΠ με Υπουργικές αποφάσεις και στην θέση αυτών το Υπουργείο συνιστά την χρήση των ανάλογων παλιών ΠΕΤΕΠ. Οι περισσότερες από αυτές (70 ΕΤΕΠ) επανέρχονται με νέα κείμενα το 2019 με την Απόφαση Δ22/4193/22.11.2019 (ΦΕΚ 4607Β/2019)[4] του ΥπΥΜΕ.

Από το 2021 μέχρι και το 2023 ο ΕΛΟΤ ξεκίνησε την αναθεώρηση της 1ης έκδοσης 314 ΕΤΕΠ με σκοπό τον έλεγχο και τη διασφάλιση της συμβατότητάς τους με το δίκαιο της Ένωσης, με τα ισχύοντα Ευρωπαϊκά Πρότυπα και όταν αυτά δεν υφίστανται, με τα Διεθνή Πρότυπα, τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς και την Εθνική Νομοθεσία, σύμφωνα με το άρθρο 42 παρ. 3 της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ. Η δημόσια διαβούλευση έγινε σε 4 φάσεις και από τον Δεκέμβριο του 2022 μέχρι και τον Μάρτιο του 2024, έχουν εγκριθεί και δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεων όλες οι ΕΤΕΠ, με 3 αποφάσεις του ΥπΥΜΕ, της πρώτης αναθεώρησης και 18 της δεύτερης αναθεώρησης. Η ισχύς των 3 αυτών αποφάσεων αρχίζει μετά την παρέλευση τριών (3) μηνών από την δημοσίευσή τους στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

 

Η περίπτωση των χρωμάτων διαγράμμισης

Η διαγράμμιση των οδών και κατ’ επέκταση οι απαιτήσεις των χρωμάτων διαγράμμισης ορίστηκαν με την ΠΕΤΕΠ 05 – 04 – 02 – 00 (05 (Έργα Οδοποιίας) – 04 (Σήμανση) – 02 (Οριζόντια σήμανση καταστρωμάτων κυκλοφορίας) – 00) τον Μάιο του 2006.[5]

Το πρώτο βήμα μπρος

Στις 04/01/2023, την τέταρτη φάση της αναθεώρησης των 314 ΕΤΕΠ[6] τέθηκε σε διαβούλευση και το Σχέδιο ΕΛΟΤ ΤΠ 1501-05-04-02-00:2022[7] με καταληκτική ημερομηνία κατάθεσης σχολίων στις 21/02/2023. Τα σχόλια και το τελικό κείμενο του προτύπου/ΕΤΕΠ ουδέποτε δημοσιεύτηκαν πάρα μόνο στις 26/03/2024 στο ΦΕΚ 1890Β/2024 με την απόφαση 70969/2024 του ΥπΥΜΕ.[8]

Η ΕΤΕΠ και πλέον το πρότυπο ΕΛΟΤ ΤΠ 1501-05-04-02-00:2023[9] με τίτλο «Διαγράμμιση οδικών έργων» σύμφωνα με το πρόλογο

«εκπονήθηκε από Εμπειρογνώμονες και ελέγχθηκε και αξιολογήθηκε από Επιμελητή/ Ειδικό –Εμπειρογνώμονα στο αντικείμενό της, που υποβοήθησαν το έργο της ΕΛΟΤ/ΤΕ99 «Προδιαγραφές τεχνικών έργων», την γραμματεία της οποίας έχει η Διεύθυνση Τυποποίησης του Ελληνικού Οργανισμού Τυποποίησης (ΕΛΟΤ).

Το κείμενο της παρούσας Ελληνικής Τεχνικής Προδιαγραφής ΕΛΟΤ TΠ 1501-03-07-06-01 εγκρίθηκε την 2023-03-24 από την ΕΛΟΤ/ΤΕ 99 σύμφωνα με τον κανονισμό σύνταξης και έκδοσης Ελληνικών Προτύπων και Προδιαγραφών.»

 

Προφανώς ο αριθμός της ΕΤΕΠ είναι λάθος και κανονικά θα έπρεπε να αναφέρεται το ΕΛΟΤ ΤΠ 1501-05-04-02-00, αλλά η νέα αναθεώρηση σε μεγάλο βαθμό είναι εξορθολογισμένη και επέφερε βελτιώσεις όπως φαίνεται και στους παρακάτω πίνακες.

Το δεύτερο βήμα μπρος

Η απαίτηση των τροχοπερασμάτων μειώθηκε για τα χρώματα στο P6 (2.000.000) ενώ ταυτόχρονα στις απαιτήσεις επιδόσεων του υλικού (ΕΝ 1463) αφαιρέθηκε η απαίτηση για μέτρηση του συντελεστή οπισθανάκλασης σε συνθήκες υγρασίας RLR (την οποία κάποια εργαστήρια δεν την μετρούσαν) και μειώθηκε η απαίτηση του συντελεστή οπισθανάκλασης κατά την βροχή, RLW από RW2 σε RW1. Όμως το πιο σημαντικό ήταν η εκλογίκευση της απαίτησης για υψηλή αντιολησθηρότητα από S3 σε S1 καθώς ήταν η απαίτηση που τα περισσότερα εμπορικά σκευάσματα αποτύγχαναν να ικανοποιήσουν. Για να το εξηγήσω λίγο στους μη ειδικούς σε ένα χρώμα διαγράμμισης για να έχει υψηλό συντελεστή οσπισθανάκλασης (δηλαδή να φαίνεται το βράδυ) προστίθενται ειδικά γυάλινα σφαιρίδια τα οποία αντανακλούν τα φώτα των αυτοκινήτων. Παράλληλα σε ένα χρώμα διαγράμμισης για να έχει αντιολοσθητηκές ιδιότητες προστίθενται κάποια ειδικά αδρανή υψηλής κοκκομετρίας. Τα δύο αυτά πρόσθετα στο χρώμα, δρουν ανταγωνιστικά, και είναι πολύ δύσκολο να πετύχεις υψηλά ποσοστά και στα δύο.

 

Πίνακας 1. Ορίζονται οι απαιτήσεις ανά κατηγορία οδού

		ΠΕΤΕΠ 05 – 04 – 02 – 00	ΕΛΟΤ ΤΠ 1501-05-04-02-00:2023
Κατηγορία οδού (σύμφωνα με ΟΜΟΕ-ΛΚΟΔ, Πιν. 2-4)   EN–13197		1,0-1,2 mm θερμοπλαστικά και ψυχροπλαστικά 0,6-0,8 mm για τα χρώματα	Ψεκαζόμενα συστήματα διαγράμμισης με πάχος υμένα εφαρμογής ≤1,2 mm
			Τύπου Ι (min 0,4 mm)	Τύπου ΙΙ (min 0,6 mm)
ΒΙ & ΒΙΙ	Αστικός αυτοκινητόδρομος & Οδός ταχείας κυκλοφορίας	P7		P6
ΒΙΙΙ & ΓΙΙΙ	Αστική αρτηρία & Κύρια συλλεκτήρια οδός	P6	P6	P6
ΒΙV & ΓIV	Κύρια συλλεκτήρια οδός	P5	P5
	Διαβάσεις Πεζών	P7	P6
ΑΙ	Αυτοκινητόδρομος & Οδός ταχείας κυκλοφορίας	P7		P6
ΑΙΙ	Οδός μεταξύ νομών / επαρχιών	P7	P5	P6
ΑΙΙΙ	Οδός μεταξύ επαρχιών / οικισμών	P6	P5	P6
ΑΙV	Οδός μεταξύ μικρών οικισμών & συλλεκτήρια οδός	P5	P5

 

Πίνακας 2. Ελάχιστες συνιστώμενες τιμές κατά το πρότυπο ΕΝ-1463

	ΠΕΤΕΠ 05 – 04 – 02 – 00		ΕΛΟΤ ΤΠ 1501-05-04-02-00:2023
EN-1463	Αρχική κατάσταση	Κατάσταση λειτουργίας	Αρχική κατάσταση	Κατάσταση λειτουργίας
Qd		Q2	Q4	Q3
RL	R5	R2	R4	R2
RLW		RW2	RW3	RW1
RLR		RR2	–	–
SRT (BI, BII, AI & διαβάσεις)		S3	S1	S1
SRT (υπόλοιπα)		S1	S1	S1
Ποσοστό % εναπομένουσας επιφάνειας		>90		>90

 

Σημαντική αλλαγή δε ήταν και ότι στις απαιτήσεις των εκθέσεων δοκιμών στην παράγραφο αποδεκτά υλικά, αφαιρέθηκε η αναφορά στην αντοχή του υλικού, σε ποσοστό % εναπομένουσας επιφάνειας, αν και σαν γενικότερη απαίτηση στο πρότυπο υπάρχει.

Το ένα βήμα πίσω

Και ενώ είχαμε κάνει τα δύο βήματα μπροστά, μετά από σχεδόν 18 χρόνια, προστέθηκε και η παράγραφος 4.1 που μας πήγε τουλάχιστον 10 χρόνια πίσω.

 

«4.1 Περιεκτικότητα σε διαλύτες

Συνιστάται η χρήση υλικών και συστημάτων διαγράμμισης, των οποίων τα χρώματα περιέχουν χαμηλό ποσοστό οργανικών πτητικών συστατικών (Low VOC), για λόγους ασφαλείας του περιβάλλοντος και του προσωπικού.

Η περιεκτικότητα σε οργανικούς πτητικούς διαλύτες όλων των υλικών διαγράμμισης δεν πρέπει να υπερβαίνει το 25% κ .β. Το ποσοστό σε αρωματικούς διαλύτες που κατατάσσονται στις κατηγορίες Τ+ (πολύ τοξικός) και Τ (τοξικός) απαιτείται να είναι μικρότερο από 0,1% κ.β., το ποσοστό εκείνων της κατηγορίας Xn (επιβλαβής) να είναι μικρότερο από 1% κ.β.»

 

Αξίζει να τονιστεί ότι αυτή η  παράγραφος δεν υπήρχε καθόλου στο υπό διαβούλευση πρότυπο το 2023 και προστέθηκε από κάποιον με ελάχιστες γνώσεις του αντικειμένου. Είναι αντιληπτό ότι προσπάθεια όλων είναι να παραχθούν χρώματα φιλικότερα προς το περιβάλλον, αλλά την δεδομένη στιγμή χρώματα διαλύτου με ποσοστό 25% κ.β. σε διαλύτες δεν κυκλοφορούν στο εμπόριο, και η όποια εξαίρεση επιβεβαιώνει τον κανόνα.

Όχι μόνο αυτό αλλά απαιτείται και στην παράγραφο που περιγράφει τα αποδεκτά υλικά να αναφέρεται και στο πιστοποιητικό η σύσταση % κ.β. διαλύτου, κάτι που μέχρι τώρα δεν αναφέρεται ρητά σε κανένα πιστοποιητικό. Επομένως μέχρι την έκδοση οποιουδήποτε νέου πιστοποιητικού (συμπεριλαμβανομένης και της έρευνας για χρώματα νέας σύστασης) δεν θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί κανένα χρώμα διαγράμμισης που περιέχει διαλύτες.

Και ενώ πολλοί συνάδελφοι επιστήμονες θα το βλέπανε σαν πρόκληση για έρευνα και ανάπτυξη νέων προϊόντων, ακολουθεί η δεύτερη παράγραφος η οποία μας γυρνάει όλους πολλά χρόνια πίσω.

Η κατηγοριοποίηση κινδύνου των διαλυτών στην παράγραφο αυτή του προτύπου γίνεται σύμφωνα με το κανονισμό DSD/DPD (67/548/EEC & 1999/45/EC) ο οποίος έχει αντικατασταθεί από τη 1η Ιουνίου 2015 από τον κανονισμό CLP (EC 1272/2008). Κάτι που δυσκολεύει πολύ την ερμηνεία του προτύπου στην σημερινή εποχή. Αλλά ακόμα και αν μπαίναμε στην μηχανή του χρόνου και γυρίζαμε στο 2015 θα ανακαλύπταμε εύκολα ότι όλοι οι κοινοί διαλύτες που χρησιμοποιούνται ακόμα και τώρα στα ακρυλικά χρώματα διαγράμμισης ήταν το λιγότερο χαρακτηρισμένοι ως Xn (επιβλαβής) άρα σύμφωνα με το πρότυπο πρέπει η περιεκτικότητα τους να είναι μόνο 1% κ.β.

Πρακτικά η προσθήκη αυτής της παραγράφου αφαιρεί την δυνατότητα χρήσης των χρωμάτων διαγράμμισης διαλύτου, σε όλα τα έργα από τις 26/06/2024.

 

[1] https://www.e-archimedes.gr/2012/08/18/parousiase-tou-sustematos-ton-ethnikon-tekhnikon-prodiagraphon-petep-etep/

[2] https://www.et.gr/api/DownloadFeksApi/?fek_pdf=20020201363

[3] https://www.et.gr/api/DownloadFeksApi/?fek_pdf=20120202221

[4] https://www.et.gr/api/DownloadFeksApi/?fek_pdf=20190204607

[5] http://www.ggde.gr/dmdocuments/05-04-02-00.pdf

[6] https://elot.gr/news/anatheorisi-1is-ekdosis-314-etep-shedia-ethnikon-tehnikon-prodiagrafon-se-dimosia-krisi-fasi-d

[7] https://elot.gr/sites/default/files/h-files/2023-01/etep_05-04-02-00_dt1_stg4_wm.pdf

[8] https://www.ggde.gr/images/attachments/etep/2024/79_18_etep/FEK-2024-B-01890.pdf

[9] https://www.ggde.gr/images/attachments/etep/2024/79_18_etep/ETEP_05-04-02-00.pdf